Met de database omgevingen die bij de Office Suites geleverd worden, kunnen redelijk eenvoudig toepassingen worden ontwikkeld. Deze applicaties zijn echter niet echt geschikt voor gebruik buiten de eigen werkomgeving, aangezien de toepassing enkel op te starten is op computers waar de gebruikte database omgeving geïnstalleerd is. Bovendien kunnen eindgebruikers wijzigingen in onderdelen van de applicatie aanbrengen. Dit is mogelijk omdat het ontwikkelde programma geen gecompileerd uitvoerbaar programma is. Deze functionaliteit wordt wel geboden door de hier besproken database omgevingen Borland Visual dBASE 5.6 Preview Release en Microsoft Visual FoxPro 5.0. Het voorvoegsel in de produktnamen van dBASE en FoxPro duidt er op dat hier sprake is van vierde-generatie ontwikkelomgevingen. Door het compileren van de uiteindelijke toepassing tot een zelfstandig programma kan deze beter geschikt worden gemaakt voor verspreiding. Bovendien wordt de uitvoeringssnelheid verhoogd. Visual dBASE als Visual FoxPro zijn beiden afstammelingen van de xBase taalfamilie, de aloude industrie-standaard voor het bevragen van databases. Programma's bestaan echter niet enkel meer uit xBase commando's en functies; voor het implementeren van grafische functionaliteit ka n tegenwoordig bovendien gebruik worden gemaakt van object-georienteerde uitbreidingen. Naar analogie met de programmeertaal C zou dus wel van dBASE++ gesproken kunnen worden. Visual dBASE 5.5 Borland Visual dBASE 5.5 is de opvolger van dBASE for Windows en neemt maximaal 27 MB schijfruimte in. Sinds kort is het mogelijk om op de internet pagina van Visual dBASE bij Borland Online een gratis upgrade voor Visual dBASE 5.5 op te halen, de Visual dBASE 5.6 Preview Release. Hierin zijn niet alleen een flink aantal fouten weggewerkt, maar ook bevat het enkele uitbreidingen. De meest in het oog springende is wel de toevoeging van het SET EPOCH commando, waarmee het beginjaar bij 2-cijferige tijdsdata aangepast kan worden. Dit lapmiddel is natuurlijk alleen nodig voor programma's die gebruik maken van het SET CENTURY OFF commando, een opdracht die aan dBASE toegevoegd werd toen het jaar 2000 kennelijk nog héél ver weg was… Tot op dit moment bestaat Visual dBASE enkel als 16-bit programma en werkt dan ook zowel onder Windows 3.1 als Windows 95. Volgens velen was het ontbreken van een 32-bit versie dan ook een aanwijzing dat dBASE een stille dood aan het sterven was, temeer omdat versie 5.5 nog dateert uit 1995. Net als Borland Paradox dus, en die database omgeving is uiteindelijk ook door Borland opgegeven. Deze Preview Release is daarom alleen al als teken van dBASE-leven van belang. Bovendien staat de langverwachte 32-bit versie nu eindelijk op stapel. Kortom, Visual dBASE leeft nog! Documentatie Visual dBASE wordt geleverd met een zeer uitgebreide verzameling documentatie. De User's Guide verschaft een gedegen inleiding, de beschikbare commando's en functies zijn snel op te zoeken in de Quick Reference Guide en voor het schrijven van dBASE applicaties is er de Programmer's Guid e. De lijvige Language Reference bevat de volledige Visual dBASE woordenschat. Tenslotte wordt in een aparte handleiding het gebruik van de Crystal Reports rapportage module besproken. De online-hulp mag er overigens ook zijn. Bovendien is veel aandacht besteed aan de Interactive Tutors. In deze 13 mini-cursussen wordt de gebruiker door de verschillende database concepten en het toepassing daarvan in Visual dBASE rondgeleid. Zéér goed voor beginners. Overzicht 
Na eenmaal kennis gemaakt te hebben met Borland Paradox is een
déjà vu gevoel bij een eerste blik op Visual dBASE onvermijdelijk. Het Navigator Window
is namelijk overduidelijk een uitgebreidere variant op de Project Viewer van Paradox. Ook de dBASE erfenis is direct zichtbaar in het Command Window. Net als in dBASE voor DOS kunnen hier commando's worden ingetikt, waarna eventuele uitvoer in het eronder gelegen resultaat scherm verschijnt. Bovendien zijn in dit Command Window de commando's te zien die Visual dBASE zelf gebruikt om acties uit te voeren, wat zeer behulpzaam kan zijn voor diegenen die de dBASE taal beter willen leren kennen. Ontwerpen Database Een speciaal element in het Navigator Window is het Catalog object. Dit is een meta database object dat enkel bestaat uit verwijzingen naar andere database objecten. Het openen van een catalogus resulteert in een nieuw Navigator Window en kan worden bes chouwd als een logische database. Tabellen 
De Table Expert van Visual dBASE is een eenvoudig
hulpje waarmee een nieuwe dBASE of Paradox tabel samengesteld kan worden uit een aantal
voorgedefinieerde structuren. Het biedt echter geen ondersteuning voor het opstellen van
indexen en sorteringen. Erger nog, de gekozen veldnamen kunnen niet eens gewijzigd worden
binnen deze Expert.Een nieuwe tabel kan dus maar beter meteen handmatig in het Table Structure Window aangemaakt worden. Dit is een aangename verrassing: zowel de venstergrootte als de kolombreedte zijn wijzigbaar. Bovendien zijn zelfs de kolommen verwisselbaar en verschaft het bovenste deel van het venster handige algemene informatie. Tenslotte zijn de veld-specifieke attributen bereikbaar via de Inspector. Aangezien dit venster onafhankelijk van het Table Structure Window te positioneren is, wordt een maximale flexibiliteit bereikt. Relaties Aan databases die niet van het dBASE tabelformaat gebruik maken, kunnen integriteitsregels worden toegevoegd in de Referential Integrity Rules dialoog. Een visuele representatie wordt nogal gemist, maar de benodigde functionaliteit voor het definieren van tabelrelaties is in ieder geval aanwezig. Gebruiken Formulieren 
In de Form Expert van Visual dBASE kan slechts één tabel of
query worden gekozen als gegevensbron voor het aan te maken formulier. De Expert biedt
behalve vier verschillende opmaakstijlen bovendien de optie om automatisch de velden te
spreiden over meerdere pagina's. Het zeer breed opgezette systeem van lettertypen en
kleuren thema's voldoet vanwege de uitbreidingsmogelijkheden zeer goed. Vooral het
opstellen van een formulier op basis van een query die uit meerdere tabellen informatie
betrekt, kan een aanzienlijke hoeveelheid tijd besparen. Het Form Designer Window bevat, afgezien van de bekende hulpmiddelen, met het Field Palette bovendien een extra hulpmiddel. De database informatie wordt hiermee automatisch ingesteld door eenvoudigweg het gewenste veld van het palet naar het formulier te slepen. Tenslotte kan ook nog van de geintegreerde menu editor gebruik worden gemaakt om zowel formulier- als popupmenu's aan te maken. Rapporten 
Het aanmaken van rapporten en labels wordt goed ondersteund
via Crystal Reports for Visual dBASE, maar is slechts matig geïntegreerd. De Report
Wizard biedt onder meer opties voor samenvattingen, groeperingen, sorteringen en opmaak en
is dus flink uitgebreid. Ook Cross-Tab analyses behoren tot de mog
elijkheden.Het wijzigen van rapporten gebeurt helaas buiten de Visual dBASE omgeving. Nu biedt Crystal Reports for dBASE wel een schat aan mogelijkheden, maar het werken in deze andere omgeving vergt wel weer een extra gewenningsperiode. Queries 
Ook het Query Designer Window is een uitgebreidere variant van
de versie in Borland Paradox. Handig is bijvoorbeeld dat relaties tussen tabellen
hierarchisch afgebeeld worden. Zeer praktisch is bovendien dat ingevulde condities direct
na het verlaten van het veld gecontroleerd worden op syntactische fouten. Een gevonden
fout wordt dan direct in een andere kleur afgebeeld. Het ontbreken van schuifbalken in het
Query Designer Window is overigens wel een onnodig ongemak.Implementeren Programma's 
Visual dBASE heeft geen macro-voorziening waarmee eenvoudig acties kunnen
worden toegekend aan gebeurtenissen. Wel kan een gebruikersactie worden afgehandeld door
de benodigde functionaliteit in Visual dBASE te coderen, die dan tezamen met het formulier
wordt bewaard. Beter is het echter om in het formulier slechts een procedure aan te roepen
die in een programma is gedefinieerd.Bij het aanmaken van een programma object verschijnt het Text Editor Window . De eigenschappen van deze editor kunnen wel aangepast worden, maar worden niet bewaard. Hopelijk werkt dit wel in de uiteindelijke 5.6 versie. De Visual dBASE Debugger wordt als aparte werkomgeving opgestart. Hoewel over de geboden functionaliteit niet geklaagd kan worden, moet toch worden vastgesteld dat Visual dBASE op dit onderdeel wat gebruikersvriendelijkheid betreft nog wel het één en ander op de concurrentie heeft in te halen. Om de uitvoeringssnelheid van programma's te verhogen, kunnen deze gecompileerd worden. Om een Windows programma te kunnen maken dat onafhankelijk is van de Visual dBASE werkomgeving, moet echter eerst de Visual dBASE Compiler worden aangeschaft. Internet Visual dBASE 5.5 kan behalve de opwaardering naar versie 5.6 Preview Release ook gratis worden uitgebreid met versie 1.1 van Visual dBASE Intranet Tools. Hiervoor moet echter wel de Visual dBASE Compiler aanwezig zijn. Met de WebExperts kunnen onder meer gegevens gepubliceerd kunnen worden als internet pagina's en met de DeltaPoint WebTools kunnen interactieve WWW applicaties ontwikkeld worden. Visual dBASE WAS op het internet te vinden op http://www.borland.com/VdBASE/. Conclusie Borland Visual dBASE 5.6 Preview Release is in de nieuwe Windows wereld nog een beetje een buitenstaander, aangezien er op dit moment nog steeds geen 32-bit versie van bestaat. De beschikbaarheid hiervan zou in de nabije toekomst wel eens van doorslaggevend belang kunnen blijken voor de overlevingskansen van de dBASE produktfamilie. Visual dBASE blinkt vooral uit in de ondersteuning voor het werken met formulieren en queries. De integratie tussen de verschillende onderdelen dient op enkele punten echter nog wel verbeterd te worden. Ook zou de gebruikersvriendelijkheid aanzienlijk kunnen worden verhoogd door een macro-voorzienin g toe te voegen waarmee veel voorkomende acties kunnen worden opgesteld zonder deze handmatig te moeten programmeren. Samenvattend kan gesteld worden dat Visual dBASE een heel redelijke database omgeving voor eindgebruikers is die echter vooral interessant wordt door uitbreiding met de Visual dBASE Compiler. Gegevens Product: Visual dBASE 5.6 Preview Release Producent: Borland Toepassing: Database omgeving Minimale systeemeisen: Intel 386/25; Windows 3.1/95 met 6 MB en 20 MB harde schijf-ruimte Leverancier: Borland Telefoon Nederland en België: +31-205035100 Afbeeldingen
Visual FoxPro 5.0 Microsoft Visual FoxPro 5.0 is een onderdeel van de Microsoft Visual Tools familie, net als onder meer Visual Basic en Visual C++. De rol van Visual FoxPro in deze produktlijn is data-centrisch; de componenten van een complexe applicatie die voornamelijk gegevens manipuleren in een database zouden dus bijvoorbeeld in Visual FoxPro ontwikkeld kunnen worden. In tegenstelling tot de lichtere Microsoft Jet database engine die ten grondslag ligt aan Access, is de FoxPro engine meer client/server georienteerd. Van oorsprong is FoxPro een xBase-gebaseerde database ontwikkelomgeving, maar sinds een paar jaar is het accent verschoven van een puur procedurele naar een meer object-georienteerde benadering. Zo kunnen nu bijvoorbeeld klassen worden overerfd en OLE objecten worden aangemaakt. Als onderdeel van de Visual Tools kan het natuurlijk ook niet anders dan dat de ActiveX ondersteuning zeer goed geregeld is. Documentatie De meegeleverde documentatie bij Visual FoxPro bestaat uit de Installation Guide and M aster Index, de User’s Guide, de Developer’s Guide en de Language Reference; bij elkaar een indrukwekkende verzameling. Ook het online documentatie systeem is bijzonder uitgebreid en overzichtelijk vanwege de hierarchische opbouw. Het installeren van dit online documentatiesysteem naar de harde schijf vergt echter wel 140 MB extra ruimte… Een volledige installatie neemt mede daarom maar liefst 225 MB schijfruimte in beslag. Overzicht 
Vanuit het Project Manager Window kunnen alle bestanden, database objecten
en Visual FoxPro objecten beheerd worden. Het venster bestaat uit zes pagina’s die
ieder op hierarchische wijze een categorie objecten in het project weergeven. De Documents
pagina toont bijvoorbeeld formulieren, rapporten en labels. Op de eerste pagina is
bovendien een volledige overzicht van alle objecten zichtbaar. Zeer origineel is overigens
de mogelijkheid om het Project Manager Window als een speciale werkbalk aan de rand van de
werkruimte te bevestigen. In dat geval worden enkel de pagina-knoppen getoond. Zodra op
één van de knoppen gedrukt wordt, klapt de gewenste pagina vervolgens automatisch uit.
Als klap op de vuurpijl kunnen de pagina’s ook nog eens losgetrokken worden, zodat ze
apart in de werkruimte geplaatst kunnen worden.De xBase erfenis is traceerbaar in het Command Window. In dit systeem venster worden de gebruikte Visual FoxPro commando’s weerspiegeld met syntaxkleuring. Natuurlijk is het ook mogelijk om zelf co mmando’s in te voeren. Ontwerpen Database Met de Application Wizard kan een snelle start worden gemaakt met een nieuw Visual FoxPro project. Er kan uit enkele database sjablonen worden gekozen, inclusief formulieren en rapporten. Nadat het bijbehorende programmamenu eventueel aangepast is, wordt het project in een goed geordende folderstructuur aangemaakt. Referenties naar de objecten in de database van het project worden bewaard in de database container en worden getoond in de Project Manager. Visual FoxPro kan ook goed gebruikt worden om een prototype van een database applicatie te ontwikkelen. Met de zeer uitgebreide Oracle en SQL Server Upsizing Wizards kan de locale FoxPro database namelijk in veel gevallen volledig dupliceren, inclusief validatieregels. Voor andere database servers is de ondersteuning minder uitgebreid. Tabellen 
Met de Table Wizard moeten de benodigde velden eerst uit een aantal
voorbeeld databases worden gekozen. Daarna kunnen alle veldattributen gelukkig weer worden
gewijzigd. Behalve de hoofdsleutel kunnen ook nog indexen worden toegekend.In de Table Designer dialoog kunnen tabellen handmatig worden aangemaakt en bewerkt. De dialoog is onderverdeeld in een Fields, Indexes en Table pagina, zodat alle attributen van de tabel snel bereikbaar zijn. Helaas zijn de roosters waarin de velden en indexen gedefiniëerd moeten worden, niet flexibel en mede daardoor niet echt pretti g in het gebruik. Belangrijker is echter de zeer uitgebreide ondersteuning voor het handhaven van de integriteit van de gegevens. Afgezien van de mogelijkheid tot het opstellen van validatieregels op zowel veldniveau als recordniveau wordt bovendien het gebruik van triggers ondersteund. Deze kunnen worden gedefinieerd in de Table pagina, waar verder algemene informatie zichtbaar is. Relaties 
In het Database Designer Window kunnen alle
tabellen en relaties worden getoond. Hoewel het qua uiterlijk veel weg heeft van het
Microsoft Access Relationships Window, kunnen vanuit de Database Designer daadwerkelijk
database objecten aangemaakt en bewerkt worden. Behalve standaard tabel objecten kunnen
bovendien ook local views en remote views gebruikt worden, waar zelfs op maat gesneden
Wizards voor zijn. Een relatie kan worden aangemaakt door een geïndexeerd veld te verslepen naar een veld in een andere tabel. Visual FoxPro controleert al tijdens het verplaatsen van het veld of een geldige relatie wel mogelijk is. De integriteitsregels voor de relatie zijn volledig instelbaar in de Referential Integrity Builder dialoog. In dit bijna perfecte Database Designer Window ontbreekt alleen wederom de mogelijkheid om deze visuele weergave af te drukken. Dat is nou weer jammer. Gebruiken Formulieren 
In de Form Wizard van Visual FoxPro kan aan het nieuwe
formulier slechts uit enkele stijlen worden gekozen, die echter wel zeer verschillende
eigenschappen hebben. Het is daarom prettig dat met de Preview knop vooraf kan worden
gekeken hoe deze Wizard de beschikbare velden indeelt. De One-to-Many Form Wizard is een
variant hiervan.Met de Form Designer kan het formulier handmatig worden opgesteld. In het Properties Window kunnen alle attributen per object ingesteld worden op één van de vijf pagina’s. In de Form Controls werkbalk kan gewisseld worden tussen categorieën objecten. Standaard bevat deze balk de gebruikelijke Windows elementen en ActiveX componenten. Het is echter mogelijk de werkbalk uit te breiden met Visual Class Libraries, herbruikbare Visual FoxPro code. Een goed voorbeeld van zo’n herbruikbare component is de bij Visual FoxPro meegeleverde navigatiebalk. Met het Color Palette kunnen kleuren snel en eenvoudig ingesteld worden. Tenslotte kunnen met het Data Environment Window, dat een speciale versie is van het Database Designer Window, de benodigde velden simpelweg op het formulier gesleept worden zonder eigenschappen in te hoeven stellen. Visual FoxPro maakt het opstellen van formulieren kortom wel héél eenvoudig. Rapporten 
Met de Group/Total Report Wizard, de
One-to-Many Report Wizard, de Report Wizard en de Label Wizard biedt Visual FoxPro veel
ondersteuning bij het snel aanmaken van rapporten. De layout mogelijkheden zijn redelijk,
al kwamen wel enkele slordigheden aan het licht. Ook in het Report Designer Window en het
Label Designer Window kan gebruik worden gemaakt van het Data Environment Window, zodat
vrij eenvoudig een rapport bij elkaar gesleept kan worden.Queries 
Met de Cross-Tab Wizard en de Graph Wizard kunnen
fraaie analyses gemaakt worden. Ook de Query Wizard voldoet prima. In het Query Designer
Window is het bovenste deel van het venster gereserveerd voor de gebruikte tabellen in de
query. Het onderste deel bestaat uit zes pagina’s waarin de te tonen velden, criteria
en sorteringen en dergelijke kunnen worden opgegeven. Hoewel dit een zeer gedetailleerd
beeld verschaft, ontbreekt het echter aan een globaal overzicht.Voor het geoefende oog kan de SQL View misschien uitkomst bieden. De in het Designer Window geprepareerde query wordt goed geformatteerd en met syntaxkleuring weergegeven. Volgens de online hulp is dit het Edit Window, maar waarschijnlijk is dit niet, aangezien de SQL niet gewijzigd mag worden. Enige oplossing is het kopiëren van de query naar het Command Window, waar wél alles mogelijk is met behoud van formattering en syntaxkleuring. Natuurlijk is dan alleen geen weg terug meer naar de Query Designer… Een fraaie bonus is tenslotte beschikbaar middels de Query Desti nation Dialoog. Hierin kan het resultaat gestuurd worden naar zeven ontvangstbronnen, zodat het query resultaat bijvoorbeeld in de vorm van een tabel, rapport of grafiek beschikbaar komt. Handig! Implementeren Macro's In Visual FoxPro bestaat een macro uit een serie commando’s die aan een sneltoets is toegekend. Er is geen visuele voorziening waarmee macro’s aangemaakt en bewerkt kunnen worden. Wel bestaat de mogelijkheid om een macro op te nemen, maar erg intuitief werkt dit niet. Programma's 
In het Editing Window wordt de benodigde programmacode geschreven. Behalve
de gebruikersvriendelijke eigenschappen die reeds bij het Command Window en de SQL View
naar voren kwamen, bevat het Editing Window nog enkele extraatjes. Via het context menu
kan bijvoorbeeld een overzicht worden verkregen van de procedures in het programma. Ook de
automatische opmaakmogelijkheden verhogen het programmeerplezier.De Visual FoxPro Debugger is jammer genoeg niet geintegreerd binnen de standaard werkomgeving. Om een programma te debuggen, moet eerst de Debugger worden gestart en het programma geopend voordat breekpunten kunnen worden ingesteld. Dit is duidelijk niet het sterkste punt van Visual FoxPro. Behalve Visual FoxPro projecten en applicaties kunnen ook Windows applicaties worden gemaakt die enkel afhankelijk zijn van twee Visual FoxPro runtime bibliotheken. Indien de applicatie een OLE server is, worden bovendien de benodigde OLE registratiebestanden ngegenereerd. Het resultaat van een zelfstandige applicatie is identiek aan de run-time omgeving van Visual FoxPro. Internet Het is niet mogelijk om vanuit Visual FoxPro momentopnames van database objecten te publiceren als statische internet pagina’s. Wel kan met de WWW Search Page Wizard een internet pagina gemaakt worden waarmee real-time gezocht kan worden in Visual FoxPro tabellen. Er wordt een voorbeeld met broncode meegeleverd van een OLE Server die gebruik maakt van de Internet Database Connector en Internet Information Server. Dit kan als uitgangspunt gebruikt kan worden voor Visual FoxPro projecten, maar eenvoudig is het bepaald niet. Visual FoxPro is op het internet te vinden op http://www.microsoft.com/vfoxpro/. Conclusie Microsoft Visual FoxPro 5.0 is duidelijk het zwaargewicht van de hier besproken database omgevingen. Het is dan ook beschikbaar als onderdeel van de Microsoft Visual Tools familie. Hoewel het prima geschikt is als gebruikersomgeving, ligt de nadruk toch op het ontwikkelen van database applicaties. De upsizing mogelijkheden maken het bovendien aantrekkelijk om Visual FoxPro als prototype omgeving te gebruiken. Uitbreidingen op de gebruikelijke database objecten, zoals triggers en views, duiden natuurlijk ook in deze richting. Tenslotte is er ondersteuning voor ActiveX aan zowel de client- als serverkant. Met het oog op al deze functionaliteit voor ontwikkelaars is het ontbreken van een geïntegreerde debugger natuurlijk echter wel wat schrijnend. Verder ontbreekt een globaal overzicht bij het opstellen van queries. Bovendien is het onduidelijk waarom een query in SQL View niet gewijzigd kan worden. Alles bij elkaar genomen heeft Microsoft Visual FoxPro 5.0 echter vooral sterke kanten: een zeer aangename en professionele database om geving dus. Gegevens Product: Visual FoxPro 5.0 Producent: Microsoft Toepassing: Database omgeving Minimale systeemeisen: Intel 386DX/25; Windows 95 of Windows NT 3.51 met 8 MB en 15 MB harde schijf-ruimte Leverancier: Microsoft Telefoon Nederland: +31-235689189 Telefoon België: +32-27303911 Afbeeldingen
Samenvatting Borland Visual dBASE 5.6 Preview Release en Microsoft Visual FoxPro 5.0 zijn twee database omgevingen met een xBase achtergrond. Visual dBASE is alleen beschikbaar in een 16-bit versie en is meer een eindgebruikersomgeving met ontwikkelingmogelijkheden. Voor het maken van zelfstandige Window applicaties dient dan ook apart de Visual dBASE compiler te worden aangeschaft. Visual FoxPro is enkel nog als 32-bit versie verkrijgbaar. Het bevat onder meer ActiveX ondersteuning en uitgebreide voorzieningen die het geschikt maken voor het ontwikkelen van prototypes. Enkele overeenkomsten tussen deze twee omgevingen zijn het ontbreken van een geintegreerde debugger en de uitstekende ondersteuning voor het aanmaken van formulieren. Bov endien is in beide produkten de xBase taal uitgebreid met ondersteuning voor het programmeren met klassen om de benodigde grafische functionaliteit in het object-georienteerde Windows te kunnen bieden. De toekomst voor database-specifieke omgevingen is echter onzeker. Immers, bij iedere nieuwe versie van algemeen inzetbare ontwikkelgereedschappen zoals Borland Delphi en Microsoft Visual Basic wordt het ontwikkelen van database applicaties weer eenvoudiger gemaakt. Op dit moment heeft vooral Visual FoxPro echter nog wel meerwaarde te bieden. Bovendien vormen Visual dBASE en Visual FoxPro voor de grote schare mensen met een jarenlange investering in xBase kennis een relatief eenvoudige instapmogelijkheid naar de object-georienteerde Windows wereld. Op punten 
|
Publications > Software reviews >