Winkler: Dialecticon

Home. Testeditie. 14.02.00.
Fanmail: hjh@liacs.nl

Bolsward (Sneek)

De tongvallen van de steden Sneek en Bolsward zijn nagenoeg gelijk; zij onderscheiden zich van elkander door de uitspraak der volkomene a in vele woorden. Die a luidt te sneek vol en eenigszins zwaar, te Bolsward daarentegen min of meer naar de e trekkende, als æ; hoewel niet zoo sterk als te Harlingen en Franeker; zie bl. 476. De Sneekers en Bolswarders onderscheiden zich van de andere friesche stedelingen door de uitspraak der oe in toe, als een onvolkomene u of toonlooze e; ze zeggen dus tù, met den zelfden klank als in het hollandsche woord put. Verder laten zij, meer volgens de uitspraak der friesche taal, de d achter eenige woorden weg, die in de tongvallen van Leenwarden en Dokkum die d achter zich behouden, hoewel ook in laatstgenoemde steden die weglating der d achter andere woorden regel is. Zoo zeit men te Sneek en Bolsward lan, san, (met eenigszins gerekte, zware a voor land en zand. Zie vs. 22 bl. 474. De uitspraak van de namen van de volgende straten en grachten te Snoek zijn kenmerkend voor den sneeker tongval: nurdderharne, noorderharne, (het friesche harne, herne, horne is hoek); groot san, klein san, groot zand, klein zand, suurein, zuider einde, enz.

93.
DE GELIJKENIS VAN DEN VERLORENEN ZOON IN DEN TONGVAL VAN DE STAD BOLSWARD.

Medegedeeld door N. N.
Mei 1870.
(In nederlandsche spelling.)
  1. 'N man ('n mins) had twiee seunen.
  2. In de jongste van hur sei teugen 'e fæder: heit! geev' mij 't part fan 't goud dat mij tùkomt. In hij deelde hur 't goud.
  3. In niet feul dægen læter is de jongste seun, die al siin goud bij mekær pakt had, furt gongen næ 'n feer lan, in der het i siin goud d'r deurbrocht in 'n overdædig leven.
  4. In doe 't i alles ferteerd had, kwam 'r 'n groote hongersnood in dat lan, in doe kreeg i gebrek.
  5. In doe gong i n{aae} ien fan 'e burgers fan dat lan in die stuurde 'm næ siin lan om op 'e bargen te passen.
  6. In i wuud wei grææch siin liif fol ete met 't freten dat de bargen fratten, in hij kreeg 't fan gien ieen.
  7. In doe 't i bij 'm sels kwam, seid' i : boe feul arbeiders fan ons heit hewwe overfloeed van brooad, in ik fergææn fan 'e honger.
  8. Ik sil opstææn in næ ons heit tùgææn in ik sil teugen 'm segge: heit! ik hef sonde deend teugen 'e hemel in foor jou.
  9. In nou bin 'k niet meer weerig jou seun te hiten; mææk me mar krekt liik as ien fan je arbeiders.
  10. In i ston op in i gong næ siin fæder tù; in doe 't i nog 'n heel ind fan 'm of war, sach siin fæder 'm al, in die wurdde deeg met 'm bewogen; in i lieep næ 'm tù, fieel 'm om siin hals in tuutte 'm.
  11. In de seun sei teugen 'm: heit ! ik hef sonde deend teugen `e hemel in foor jou, in ik bin niet meer weerig je seun te hiten.
  12. Mar de fæder sei teugen siin knechten: bring 'm, hier siin /bl. I:482/ beste kleeren in trek se 'm an, in geev' 'm 'n ring au siin han, in skoenen an 'e foeten.
  13. In bring 't fette kalf in slacht 't in lææt ons ete en froolik weze.
  14. Want dizze seun fan mij war dooad in i is nou weer levendig wurden; in hij war furt in i is weerom fonnen. In doe begonnen se froolik te wezen.
  15. In siin ouste seun war op 't lan, in doe die dicht bij huus kwam, hoord' i 't singen in 't dansen.
  16. In doe riep i ien fan 'e knechten bij 'm, in froeg wat dat war.
  17. In die sei teugen 'm: je broer is komen in je fæder die het 't fette kalf slacht, omdat i 'm gesond weer kregen het.
  18. Mar hij wurdde lilk in wuud niet in 'e huus gææn. Doe gong siin fæder næ 'm tù in die bad 'm.
  19. Mar hij antwoordde teugen siin fæder: kiik ! ik dieen je nou al soo feul jæren, in ik hev' nog nooit jou gebod overtreden, in jou hè mij nooit 'n hokje geven, dà 'k met miin frinden 's froolik weze mocht.
  20. Mar nou dizze seun fan jou komen is, die siin goud d'r met hoeren deurbrocht het, nou hè je 't fette kalf foor him slacht.
  21. In hij sei teugen 'm: kiin ! dou bist' altiid bij mi, in al wat minen is, is dinen ok.
  22. M'n must dan froolik in bliid weze, want dizze broer fan di war dooad, in nou is i weer levendig wurdden; in hij war furt in nou is i weerom fonnen.

AANTEEKENINGEN.

De letters r en f die kleiner zijn en lager afgedrukt staan dan de gewone letters, moeten niet uitgesproken, maar wel eenigszins gehoord worden. De klank ou luidt als onvolkomene u (in put) met een voorslag van volkomene o; de klemtoon valt op de u. De iee en de oee klinken als op bl. 470 is vermeld en de ooa als volkomene o met een korten naslag van onvolkomene a. De ù in tù (toe) is een korte, onvolkomene u, geheel als de zoogenoemde toonlooze e in te klinkende.

11. Twiee twee; zie vs. 11 bl. 470.
12. Heit, vader; zie vs. 12 bl. 435. Heit is de vertrouwelijke naam waarmede nog hier en daar in de kleinere friesche steden, in den geringen stand, het kind zijn vader aanspreekt. Daarom staat [..]
Johan Winkler: Algemeen Nederduitsch en Friesch dialecticon. - 's Gravenhage : Nijhoff, 1874.