Logo

Kunstmatige intelligentie

Het vak Kunstmatige intelligentie, ook wel AI (van Artificial Intelligence) genoemd, wordt verzorgd door dr. W.A. (Walter) Kosters, geassisteerd door Roy van Hal en Anne Hommelberg, en wordt in het voorjaar van 2017 gegeven. (Eerstvolgende keer daarna: voorjaar 2018, op donderdagen.)

Note that the course is in DUTCH.
 


 

Algemene informatie  |  Materiaal  |  Archief  |  Practicum  |  Colleges

 


Algemene informatie

Collegetijden: donderdagen, van 11:15 tot 13:00 uur, in zaal 174 van het Snellius, Leiden. Data, 14x: donderdagen 2 februari tot en met 18 mei 2017 (niet op 16 maart en Koningsdag 27 april).
En iedere week is er een werkcollege gepland: 13:45-15:30 uur; in zaal 302/... — en vier keer (2 en 30 maart, 4 en 18 mei) sommen maken.

Tijdens de werkcolleges wordt er gewerkt aan kleine opgaven, aan oude tentamenopgaven en in de computerzalen aan de programmeeropgaven — en de bijbehorende verslagen. Data en onderwerpen voor de vier sommen-werkcolleges zijn:

Er zijn hiervan uitwerkingen beschikbaar. Geef opmerkingen svp door.

Het vak levert 6 (zes) ECTS punten op. Naast het voldoende maken van het tentamen is het hiervoor ook nodig het practicum voldoende te hebben. Het eindcijfer wordt grotendeels bepaald door het tentamencijfer, enigszins afgerond in de richting van het gemiddelde practicumresultaat (indien dat het eindcijfer verhoogt), mits beide voldoende zijn (om precies te zijn: als het gemiddelde practicumcijfer G groter is dan het tentamencijfer T, wordt het eindcijfer hun gemiddelde, (G+T)/2, waarbij dit maximaal 1 punt meer mag worden dan T; anders wordt het eindcijfer gelijk aan het tentamencijfer). Het eindcijfer wordt afgerond op het dichtstbijzijnde getal uit de verzameling {1,2,3,4,5, 6,6.5,7,7.5,8,8.5,9,9.5,10}. Ten einde het practicum voldoende te maken, moeten de vier opgaven alle met minstens een 6 of een "OK" beoordeeld zijn (die laatste telt voor een zes voor de berekening van het gemiddelde G). Als een opgave niet aan de eisen voldoet, moet deze zo snel mogelijk worden aangevuld; lever in dat geval ook de nagekeken eerdere versie van het verslag weer in.
Het college is in eerste instantie bedoeld voor tweedejaars studenten Informatica, maar is ook interessant voor andere belangstellenden; voorkennis van de programmeertaal C++ is sterk aan te raden.

De tentamendata in 2017 zijn:

Alle cijfers (college voorjaar 2017) zijn te zijner tijd hier te vinden.


Materiaal

BOEK RN Gebruik wordt gemaakt van het boek Artificial intelligence, A modern approach van Stuart J. Russell en Peter Norvig, third edition, Prentice Hall, 2010. Het kost circa 65 euro.
In het bijzonder worden uit dit boek de volgende hoofdstukken behandeld (voor de hoofdstukken uit de vorige druk, zie de geschiedenis): 1 (Introduction; lezen), 2 (Intelligent agents; lezen), 3 (Solving problems by searching; uitgebreid), 4 (Beyond classical search; uitgebreid), 5 (Adversarial search; uitgebreid), 6 (Constraint satisfaction problems; uitgebreid), 7 (Logical agents; lezen, met name Wumpus), 8 (First-order logic; lezen, met name Wumpus), 14 (Probabilistic reasoning; uitgebreid; lees ook 13, Quantifying uncertainty), 18 (Learning from examples; uitgebreid, met name neurale netwerken en beslissingsbomen), 19.1 (Knowledge in learning; lezen), 21.1,2,3 (Reinforcement learning, geillustreerd met 17.1,2; uitgebreid, aangevuld met 4.1.4 Genetische algoritmen) en 25 (Robotics; lezen, + concreet robot-programma), grotendeels in deze volgorde. Lees ook eens Hoofdstuk 26 (Philosophical foundations).
En als MOOC is het vak ook beschikbaar!

Daarnaast werd in een redelijk ver verleden nog speciaal aandacht besteed aan het onderwerp Data mining, maar aangezien er nu een apart derdejaars vak is met die titel ...

Overige literatuur (niet kopen — tenzij je erg veel geld hebt):


Archief

Een stel oude tentamens: Er is meer informatie te vinden over het college gedurende de afgelopen jaren.


Practicum

Voor iedere practicumopgave (met maximaal twee personen te maken) moeten worden ingeleverd: een minstens drie pagina's (laten we zeggen vijf pagina's, afgezien van de Appendix) tellend verslag in LaTeX (dit is een GROTE tekst in PDF; zie ook LaTeX in één pagina; of een heel korte zichzelf uitleggende voorbeeldfile) en een werkend programma (digitaal (mailen aan de docent) en uitgeprint in de Appendix van het verslag; stuur geen LaTeX/PS/PDF-files en ook geen executables). Het verslag moet een duidelijke opbouw hebben, bijvoorbeeld:
  1. Inleiding ("dit is de tweede opdracht van het college ...", met verwijzing naar de website)
  2. Uitleg probleem (plaatje; "de spelregels zijn ...", gebruikte definities)
  3. Relevant werk ("stelling zegt dat ...")
  4. Aanpak (plaatje; "een drielaags neuraal netwerk ...")
  5. Implementatie ("een 2-dimensionaal array"; "C++"; kort!)
  6. Experimenten (tabel, grafiek)
  7. Conclusie ("ging fout als de testopstelling niet verlicht was")
  8. Referenties (genummerd; naar alle wordt verwezen; "handleiding Java-robots ...", "Russell en Norvig ...", "sheets college ...")
    Een fatsoenlijke referentie ziet er uit als:
    [1] S.J. Russell en P. Norvig, Artificial intelligence, A modern approach, third edition, Prentice Hall, 2010
  9. Appendix: het programma; gebruik package listings, zie onder.
    In geval van aangepaste code: geef alleen de wijzigingen.
Er is een klein skelet voor de verslagen: verslag.tex, dat deze PDF-versie op kan leveren. Zie ook diverse opmerkingen.

De deadlines zijn strikt, overleg eventueel met de docent(en). Voor alle opdrachten geldt dat ze nog voorlopig zijn, aanvullingen tijdens het semester zullen zeker voorkomen. Eigen initiatief wordt —na overleg— op prijs gesteld.
De opgaven worden per stuk als volgt beoordeeld: er wordt gekeken naar het verslag en het programma (met name werking en leesbaarheid); originaliteit beinvloedt de eind-afronding. De cijfers van het huidige jaar zijn hier te vinden. Oude cijfers: bij de docent.
Het practicum bestaat zoals gezegd uit vier opgaven:

  1. Clobber; deadline donderdag 23 februari 2017, 11:00 uur
    Zie hier.
  2. Agenten & Robotica; deadline donderdag 23 maart 2017, 11:00 uur
    Zie hier.
  3. Meer Clobber; deadline donderdag 20 april 2017, 11:00 uur
    Zie hier.
  4. Neurale netwerken; deadline donderdag 18 mei 2017, 11:00 uur
    Zie hier.

Colleges

Tijdens de colleges wordt het volgende behandeld. Het programma is uiteraard voorlopig, zelfs als het semester voorbij is — op deze webpagina is steeds de meest actuele versie te vinden. En voor de liefhebbers: alle 366 sheets (in PDF; versie 2017). Geen tentamenstof: sheets over Lego en RoboCom; sheets over PAC leren; sheets over MDP's, afleiding backpropagation. (In de 2017-versie met 366 sheets zijn dit sheets 100-108, 197, 234, 244-250, 277, 305-306, 311-316 en 357; vaak aangegeven met Ξ.) Er wordt op het tentamen vanzelfsprekend nog wel eens iets gevraagd wat niet (letterlijk) op de sheets staat ...

  1. donderdag 2 februari 2017
    Algemene introductie; het practicum, met name de eerste opgave.
    Hoofdstuk 1 (Introductie) in vogelvlucht, p. 1-30; zie de sheets:
        Introductie

     leuk leesvoer
     
     Alan M. Turing, Computing machinery and intelligence
     Mind 59 (1950) 433-460
     doi:10.1093/mind/LIX.236.433; ophalen vanaf een PC binnen de universiteit 
     
     
     Jason Hutchens, How to pass the Turing test by cheating
     Technical report, 1997
     

  2. donderdag 9 februari 2017
    Hoofdstuk 2 (Intelligente agenten), p. 34-59; zie de sheets:
         Intelligente agenten

    En een paar sheets over surreële getallen (dat heeft met Clobber te maken ...).

  3. donderdag 16 februari 2017
    Hoofdstukken 7 (Logisch redenerende agenten), 8 (Eerste orde logica) en 10.3, p. 234-252, 265-267 en 285-306; zie de sheets:
         Logische agenten

  4. donderdag 23 februari 2017
    Algemene informatie over de tweede practicum-opgave.
    Hoofdstuk 3 (Probleemoplossen en zoeken), p. 64-109; zie de sheets:
         Probleemoplossen en zoeken

  5. donderdag 2 maart 2017
    Hoofdstuk 4 (Gericht zoeken), p. 120-130; zie de sheets:
         Gericht zoeken

    Op donderdagmiddag 2 maart 2017 is in zaal 302 een werkcollege met sommen, zie Opgaven 1 (van 2): 2, 3, 7, 8, 14.

  6. donderdag 9 maart 2017
    Hoofdstuk 5 (Spel(l)en), p. 161-190; zie de sheets:
         Spel(l)en

    Op donderdag 16 maart 2017 is er geen (werk)college.

     leuk leesvoer
     
     H. Jaap van den Herik, Jos W.H.M. Uiterwijk en Jack van Rijswijck,  Games solved: Now and in the future 
     Artificial Intelligence 134 (2002) 277-311
     doi:10.1016/S0004-3702(01)00152-7; ophalen vanaf een PC binnen de universiteit
     
     
     Jonathan Schaeffer, Neil Burch, Yngvi Björnsson, Akihiro Kishimoto, Martin Müller, Robert Lake, Paul Lu en Steve Sutphen, 
     Checkers is solved 
     Science 317 (2007) 1518-1522 
     doi:10.1126/science.1144079; ophalen vanaf een PC binnen de universiteit
     
     
     David Silver et al., Mastering the game of Go without human knowledge 
     Nature 550 (2017) 354-359
     doi:10.1038/nature24270; ophalen vanaf een PC binnen de universiteit
     

  7. donderdag 23 maart 2017
    Spel(l)en — vervolg.

    Algemene informatie over de derde practicum-opgave.

  8. donderdag 30 maart 2017
    Hoofdstuk 6 (Constraint Satisfaction Problemen), p. 202-223; zie de sheets:
         CSP's

    Op donderdagmiddag 30 maart 2017 is in zaal 302 een werkcollege met sommen, zie Opgaven 1 (van 2): 11, 16, 17.

  9. donderdag 6 april 2017
    Robotica. Bekijk Hoofdstuk 25 (Robotica), p. 971-1019; zie ook de sheets:
         Robotica

     leuk leesvoer
     
     Rodney A. Brooks, Intelligence without representation
     Artificial Intelligence 47 (1991) 139-159
     doi:10.1016/0004-3702(91)90053-M; ophalen vanaf een PC binnen de universiteit 
     

    Hoofdstuk 18.7 (Neurale netwerken), p. 727-737; zie de sheets:
         Neurale netwerken

     leuk leesvoer
     
     William S. Noble, What is a support vector machine?
     Nature Biotechnology 24 (2006) 1565-1567
     doi:10.1038/nbt1206-1565; ophalen vanaf een PC binnen de universiteit 
     
     
     Yann LeCun, Yoshua Bengio en Geoffrey Hinton, Deep learning
     Nature 521 (2015) 436-444
     doi:10.1038/nature14539; ophalen vanaf een PC binnen de universiteit 
     

  10. donderdag 13 april 2017
    Vervolg Neurale netwerken.

    Hoofdstuk 18 (Leren van/uit observaties), met name ID3, en Hoofdstuk 19.1, kort;
    Hoofdstuk 21.1,2,3 (Reinforcement leren, geillustreerd met 17.1,2 (deels)), p. 693-758, 768-776 (en 830-845); zie de sheets:
         Leren

  11. donderdag 20 april 2017
    Vervolg Leren.

    Algemene informatie over de vierde practicum-opgave.

    Op donderdag 27 april 2017 is er geen (werk)college.

  12. donderdag 4 mei 2017
    Hoofdstuk 4.3 (Genetische algoritmen), p. 126-129; zie de sheets:
         Genetische algoritmen

    Inleiding Bayesiaanse netwerken.

    Op donderdagmiddag 4 mei 2017 is in zaal 302 een werkcollege met sommen, zie Opgaven 2 (van 2): 19, 23, 27, 29, 10.

  13. donderdag 11 mei 2017
    Hoofdstuk 13 (Onzekerheid; kort) en Hoofdstuk 14 (Bayesiaanse netwerken), p. 480-499 en 510-529; zie de sheets:
         Bayesiaanse netwerken

  14. donderdag 18 mei 2017
    Vervolg plus van alles, waaronder een oud tentamen (met antwoorden).

    Op donderdagmiddag 18 mei 2017 is in zaal 302 een werkcollege met sommen, zie Opgaven 2 (van 2): 30, 31, 33, 13.

Genoemde hoofdstukken komen steeds uit het boek van Russell en Norvig, derde druk — met dank voor een flink gedeelte van de sheets en veel plaatjes.


12 juni 2017 — http://www.liacs.leidenuniv.nl/~kosterswa/AI/index.html